ഇനി, ഞാന്‍ ഈ കഴിഞ്ഞ 2018 നവംബര്‍ 17-18 തീയ്യതികളില്‍ ബാംഗ്ലൂര്‍ ഇന്ത്യന്‍ ഇന്‍സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടു് ഓഫ് മാനേജ്‌മെന്റില്‍ വച്ചു നടന്ന സ്റ്റേറ്റ് ഓഫ് ദ മാപ്പ് – ഏഷ്യ കോണ്‍ഫറന്‍സില്‍ പങ്കെടുത്ത കഥ പറയാം. സ്വതന്ത്ര മാപ്പിങ് പ്ലാറ്റ്ഫോമായ ഓപ്പണ്‍സ്ട്രീറ്റ്മാപ്പിന്റെ സംഘടനാ സംവിധാനമാണു് ഓപ്പണ്‍സ്ട്രീറ്റ്മാപ്പ് ഫൌണ്ടേഷന്‍. ഈ സംഘടന സ്റ്റേറ്റ് ഓഫ് ദ മാപ്പ് എന്ന പേരില്‍ എല്ലാ വര്‍ഷവും തെരഞ്ഞെടുത്ത ഏതെങ്കിലുമൊരു നഗരത്തില്‍ വച്ചു് ആഗോള തലത്തിലുള്ള കോണ്‍ഫറന്‍സ് നടത്താറുണ്ടു്. 2017ല്‍ ജപ്പാനില്‍ വച്ചു നടന്ന ഇത്തരമൊരു കോണ്‍ഫറന്‍സില്‍ ഞാന്‍ പങ്കെടുത്ത കഥ മുമ്പു് എഴുതിയിരുന്നല്ലോ. അതു പോലെത്തന്നെ സ്റ്റേറ്റ് ഓഫ് ദ മാപ്പിന്റെ റീജിയണല്‍ തലത്തിലുള്ള കോണ്‍ഫന്‍സുകളും നടത്താറുണ്ടു്. അങ്ങനെ ഏഷ്യന്‍ റീജിയണ്‍ തലത്തില്‍ ഇക്കഴിഞ്ഞ പ്രാവശ്യം നടത്താന്‍ നിശ്ചയിച്ചതു് ബാംഗ്ലൂര്‍ ഇന്ത്യന്‍ ഇന്‍സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മാനേജ്‌മെന്റിലാണു് (ഐ ഐ എം). ഞാനും ഒരു പ്രസന്റേഷന്‍ തയ്യാറാക്കി അപേക്ഷിച്ചു, അതു അംഗീകരിച്ചു കിട്ടുകയും ചെയ്തു.
ഒന്നാം ദിവസം
അങ്ങനെ, കോണ്‍ഫറന്‍സിന്റെ തലേന്നു് ഞാന്‍ കോഴിക്കോടു് കെ എസ് ആര്‍ ടി സി ബസ്സ് സ്റ്റാന്റില്‍ നിന്നും ബസ്സ് കയറി ആദ്യദിവസം രാവിലെ ബാംഗ്ലൂര്‍ കെമ്പെഗൌഡ ബസ്സ് ടെര്‍മിനസില്‍ ഇറങ്ങി. മൊബൈല്‍ഫോണിലെ ഡാറ്റയും കാള്‍ പാക്കേജും തീര്‍ന്നിരുന്നു. അവിടെയടുത്തുള്ള ഒരു മൊബൈല്‍ കടയില്‍ കയറി റീചാര്‍ജ്ജു ചെയ്ത ശേഷം കോണ്‍ഫറന്‍സിനു വരാമെന്നേറ്റിരുന്ന മനോജിനെ (മനോജ് കരിങ്ങാമഠത്തില്‍) വിളിച്ചു നോക്കി. മനോജ് നേരത്തേ തന്നെ സ്ഥലത്തെത്തിയിട്ടുണ്ടു്. വഴിയെല്ലാം ചോദിച്ചു മനസ്സിലാക്കി ബസ്സു കയറി ഐ ഐ എമ്മിനടുത്തു ബുക്കു ചെയ്തിരുന്ന ഹോട്ടലില്‍ ചെന്നു കേറി ചെക്ക്-ഇന്‍ ചെയ്തു. രാവിലെത്തെ പല്ലുതേപ്പും കുളിയും മറ്റും കഴിഞ്ഞു് നേരെ ഐ ഐ എമ്മിലേക്കു് ചെന്നു. പ്രവേശന സ്ഥലത്തു തന്നെ പരിപാടിയുടെ വലിയ ഫ്ലക്സ് ബോര്‍ഡ് എന്നെ എതിരേറ്റു. രജിസ്ട്രേഷന്‍ ഡസ്കില്‍ ചെന്നപ്പോള്‍ അവിടെ ഇരിക്കുന്നവരിലൊരാള്‍ നമ്മുടെ “മുസിരിയന്‍” കെല്‍വിനാണു്. രജിസ്ട്രേഷന്‍ കഴിഞ്ഞു അകത്തെ മുറ്റത്തു ചെന്നപ്പോള്‍ അവിടെ എല്ലാവരും കാപ്പിയും കുടിച്ചു കൊണ്ടു് കൊച്ചുവര്‍ത്തമാനത്തില‍ാണു്. മാപ്പ് ബോക്‍സിലെ അരുണ്‍ ഗണേഷിനെ കണ്ടു. അവനുമായി സംസാരിച്ചു കൊണ്ടു നിന്ന പുകാര്‍ എന്ന സംഘടനയുടെ ഡയറക്‍ടര്‍ ഡോ. അനിത പാട്ടീലിനെ പരിചയപ്പെടുത്തിത്തന്നു. അധികം താമസിയാതെ അകത്തു കയറിയിരുന്നു. രാഹുല്‍ ദേയും മറ്റും പങ്കെടുത്ത ദീപം കൊളുത്തിക്കൊണ്ടുള്ള ചെറിയ ഉദ്ഘാടന സെഷന്‍ കഴിഞ്ഞു് നേരത്തേ പരിചയപ്പെട്ട ഡോ. അനിത പാട്ടീലിന്റെ കീനോട്ട് ടോക്ക് ആയിരുന്നു. മുംബൈയിലെ ഇന്‍ഫോര്‍മല്‍ സെറ്റില്‍മെന്റുകളില്‍ താമസിക്കുന്നവരെപ്പറ്റിയും, അവിടങ്ങളുടെ മാപ്പിങ്ങിനെപ്പറ്റിയും അവര്‍ സംസാരിച്ചു. തുടര്‍ന്നു നടന്ന പാനല്‍ ഡിസ്കഷന്‍ – State of the Map Country Panel- ജിനാല്‍ ഫോഫ്‍ലിയ മോഡറേറ്റ് ചെയ്തു. അതു തീര്‍ന്നപ്പോഴേയ്ക്കും ഉച്ചയായി. അപ്പോള്‍ എല്ലാവരുടെയും ഒരു ഗ്രൂപ്പ് ഫോട്ടോയെടുത്തു് ഉച്ചഭക്ഷണത്തിനു് പിരിഞ്ഞു.
അതിമനോഹരമായ ക്യാമ്പസ്സാണു് ഐ ഐ എമ്മിന്റേതു്. എക്സ്പോസ്ഡ് ആര്‍ക്കിടെക്‍ചറില്‍ ചെയ്ത കെട്ടിടങ്ങളാണെല്ലാം. ഒരു അക്കാദമിക്‍ സ്ഥാപനത്തിന്റെ കെട്ടും മട്ടും എങ്ങനെ വേണമെന്നു് മുന്‍കൂട്ടിക്കണ്ടു് നിര്‍മ്മിച്ച പോലെയുണ്ടു് എല്ലാ കെട്ടിടങ്ങളും.
സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റ്‌വെയര്‍, മാപ്പിങ് രംഗങ്ങളിലുള്ള സുഹൃത്തുക്കള്‍ മിക്കവരും പരിപാടിക്കു് എത്തിയിട്ടുണ്ടു്. സംഘാടക സമിതിയില്‍ത്തന്നെയുള്ള സജ്ജാദ് അന്‍വര്‍, പിന്നെ ആര്‍ക്ക് അര്‍ജ്ജുന്‍, അമ്പാടി, കണ്ണന്‍, ഹൈദരാബാദില്‍ നിന്നു വന്ന ലാവണ്യ ചല്ല, ബാംഗ്ലൂരിലെ ഓം ശിവപ്രകാശ്, തേജേഷ് ജി എന്‍, ഹൈദരാബാദില്‍ നിന്നു തന്നെയുള്ള ശ്രീഹര്‍ഷ തന്നീരു, മാപ്പ്ബോക്സിലുണ്ടായിരുന്ന ശ്രീവിദ്യ, ഹൈദരാബാദിലെ ഗൌതം ഗൊല്ലപ്പള്ളിയുടെ കമ്പനിയില്‍ ജോലി ചെയ്യുന്ന രണ്ടു സുഹൃത്തുക്കള്‍ തുടങ്ങിയവരൊക്കെ വന്നിട്ടുണ്ടു്.
ഉച്ചഭക്ഷണം കഴിഞ്ഞു് ഓഡിറ്റോറിയത്തില്‍ ലൈറ്റ്നിങ് ടോക്കുകളായിരുന്നു. ബംഗ്ലാദേശിലെ ധാക്ക യൂണിവേഴ്സിറ്റിയില്‍ നിന്നു വന്ന ഐറിന്‍ അക്തറിന്റെ, മാപ്പിങ്ങില്‍ പ്രാദേശിക ഭാഷ ഉപയോഗിക്കുന്നതിനെപ്പറ്റിയുള്ള അവതരണം, ഘന്‍ ശ്യാം വര്‍മ്മയുടെ, നേപ്പാള്‍ഗഞ്ചിലേക്കു് ഓപ്പണ്‍സ്ട്രീറ്റ്മാപ്പ് എന്ന പ്രസന്റേഷന്‍, എസ് എം സാവന്‍ ഷരിയാറിന്റെ ബംഗ്ലാദേശ് യൂത്ത്മാപ്പേഴ്സ് ചാപ്റ്ററിനെപ്പറ്റിയുള്ള പ്രസന്റേഷന്‍ എന്നിവ ശ്രദ്ധേയമായി. എന്റെ പ്രസന്റേഷന്‍ N001 എന്ന മുറിയിലായിരുന്നതിനാല്‍ ഉച്ചയ്ക്കു ശേഷം അവിടെ പോയി ഇരുന്നു. എന്റേതു് 2.40നായിരുന്നു. സംഗതി പഴേ ബോംബു കഥ തന്നെ – Mapping efforts in an unsurveyed land – Koorachundu Village Panchayat experience. അനുവദിച്ചതിനേക്കാള്‍ ഒരിത്തിരി സമയം ഞാന്‍ കൂടുതലെടുത്തു. പക്ഷേ എനിക്കീ കഥ പറഞ്ഞു പറഞ്ഞു മടുത്തു തുടങ്ങി. ഇനി പറയാന്‍ പുതിയ കഥ വല്ലതും ഉണ്ടാക്കണം 🙂 . തുടര്‍ന്നു് മനോജ് കരിങ്ങാമഠത്തില്‍ കേരളത്തിലെ വെള്ളപ്പൊക്ക സമയത്തു നടത്തിയ മാപ്പിങ്ങിനെപ്പറ്റയുള്ള പ്രസന്റേഷന്‍ അവതരിപ്പിച്ചു. 3:20നു് ഡെല്‍ഹിയില്‍ നിന്നും വന്ന മഹിമയുടെ Mapping River Use in Urban Areas: Relational Geography of Yamuna in Delhi among its User Communities എന്ന അവതരണത്തിനു് ശേഷം നവീന്‍ ഫ്രാന്‍സിസ് വിക്കിമീഡിയ മാപ്പുകളെപ്പറ്റി വിശദമായി സംസാരിച്ചു. തുടര്‍ന്നു് വൈകുന്നേരത്തെ ചായയ്ക്കു് പിരിഞ്ഞു.
ഹേളവരു
ചായയ്ക്കു ശേഷം കര്‍ണ്ണാടക ഗ്രാമങ്ങളിലെ സവിശേഷ കഥ പറച്ചിലുകാരായ ഹേളവരു എന്ന പേരിലറിയപ്പെടുന്ന നാടോടി കലാകാരന്മാരെ പരിചയപ്പെടുത്തുന്ന പരിപാടിയായിരുന്നു. ഹേളവരു എന്നവര്‍ ഗ്രാമങ്ങളിലെ ഓരോ കുടുംബത്തിന്റെയും ചരിത്രവും പ്രത്യേകതകളും നീണ്ട കടലാസു ചുരുളുകളും പുസ്തകങ്ങളിലും എഴുതി സൂക്ഷിക്കുന്ന പതിവുണ്ടു്. ഇതു അവര്‍ തലമുറകളിലൂടെ കൈമാറി വരുന്നു. അവര്‍ നാടു നീളെ സഞ്ചരിച്ചു് തങ്ങള്‍ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന കുടുംബകഥകള്‍ അവരുടെ ബന്ധുഗൃഹങ്ങള്‍ സന്ദര്‍ശിച്ചു് അല്പസ്വല്പം തമാശയുടെ അകമ്പടിയോടെയും കുടമണി കിലുക്കിക്കൊണ്ടും പാടുന്നു. ഇത്തരം ഒരു കഥയുടെ സാംപിള്‍ അവര്‍ ഞങ്ങള്‍ക്കു മുന്നില്‍ അവതരിപ്പിച്ചു. കന്നഡയിലായതിനാല്‍ ഏറെയൊന്നും മനസ്സിലാക്കാന്‍ പറ്റിയില്ലെങ്കിലും സദസ്സിലെ കന്നഡിഗര്‍ കേട്ടു ചിരിച്ചാസ്വദിക്കുന്നതു കണ്ടു. സംഭവം ഏതായാലും രസകരം തന്നെയാണെന്നു മനസ്സിലായി. ഇപ്രകാരം ഒരു സമുദായം മറ്റു കുടുംബങ്ങളുടെ മുന്‍-പിന്‍ തലമുറകളുടെ വിവരങ്ങള്‍ കാലങ്ങളായി എഴൂതി സൂക്ഷിച്ചു വരുന്നുണ്ടെന്നും ആ വിവരങ്ങള്‍ അവരിന്നും തങ്ങളുടെ സ്വന്തം അനന്തരാവകാശികളിലൂടെ തലമുറകള്‍ കൈമാറി സൂക്ഷിക്കുന്നുവെന്നുമുള്ളതു് എനിക്കു് ഒരു പുതിയ അറിവായിരുന്നു. ഗ്രാമീണ കര്‍ണ്ണാടകയുടെ സ്വഭാവം ഒന്നു കൂടി അടുത്തറിയാന്‍ പറ്റി.
വൈകുന്നേരം അഞ്ചരയ്ക്കു ശേഷം ബേര്‍ഡ്സ് ഓഫ് ഫെതേഴ്സ് പരിപാടിയായിരുന്നു. N001നടുത്തുള്ള ചെറിയ റൂമില്‍ ഒത്തു കൂടിയ ഞങ്ങള്‍ക്കു്, ഐസിഫോസ്സില്‍ നിന്നു് വന്ന ദീപ്തിയും സഹപ്രവര്‍ത്തകരും അവര്‍ സാങ്കേതിക സഹായം ചെയ്തു് കെ എസ് ഇ ബി നടപ്പാക്കിയ, പവര്‍ലൈനുകളുടെ മാപ്പിങ്ങ് പരിചയപ്പെടുത്തിത്തന്നു.
അതിനു ശേഷം ആറര മണിക്കു് ബന്നേര്‍ഘട്ട മെയിന്‍ റോഡിലെ യെല്ലോ സബ്ബ്മറൈന്‍ എന്ന റസ്റ്റാറണ്ടില്‍ വച്ചുള്ള സോഷ്യല്‍ ഇവെന്റിലും ഉഷാറായി പങ്കെടുത്തു് അടുത്ത ദിവസത്തേക്കു് പിരിഞ്ഞു.
രണ്ടാം ദിവസം
അടുത്ത ദിവസം – നവംബര്‍ 18ാം തീയ്യതി രാവിലെ ചെന്നപ്പോള്‍ “ഇമ്മിണി ബല്യ കമ്പ്യൂട്ടിങ്” വ്ലോഗര്‍ – മുജീബും, രഞ്ജിത്ത് സജീവും കൂട്ടരും കോണ്‍ഫറന്‍സിനെപ്പറ്റിയുള്ള പ്രതിനിധികളായെത്തിയവരുടെ അഭിപ്രായം വീഡിയോ റിക്കോഡിങ് ചെയ്യുന്നതു കണ്ടു. എന്നെയും അവര്‍ വിളിച്ചു വരുത്തി എന്റെ അഭിപ്രായം റിക്കോഡ് ചെയ്തു.
രാവിലെത്തെ ചായയ്ക്കു ശേഷം പത്തു മണിയോടെ പരിപാടികള്‍ ആരംഭിച്ചു. ഓഡിറ്റോറിയത്തില്‍ ആദ്യമായി നൂപുര്‍ റാവല്‍ മോഡറേറ്റ് ചെയ്ത Business of Geospatial Data in Asia – Industry expertsഎന്ന പാനല്‍ ഡിസ്കഷനായിരുന്നു. അതു കഴിഞ്ഞു് ശശാങ്ക് ശ്രീനിവാസന്റെ Using OSM data for biodiversity conservation എന്ന പ്രസന്റേഷന്‍ കൂടുതല്‍ ഉള്‍ക്കാഴ്ചകള്‍ സമ്മാനിച്ചു. തുടര്‍ന്നു് സിദ്ധാര്‍ത്ഥ് അഗര്‍വാള്‍ ഇന്ത്യയില്‍ പലേടത്തും നടന്നു് മാപ്പ് ചെയ്തതിന്റെ അനുഭവങ്ങള്‍ പങ്കുവച്ചു. പിന്നാലെ പ്രതാപ് വര്‍ദ്ധന്റെ Visualizing flood propagation with OSM and DEM എന്ന അവതരണം.
പന്ത്രണ്ടു മണിക്കു് ഉച്ചഭക്ഷണത്തിനു് പിരിഞ്ഞു. കുശാലായ ഉച്ചഭക്ഷണത്തിനിടെ ഐ കെ എമ്മില്‍ നിന്നും വന്നവരുമായി സംസാരിച്ചു. ഉച്ചയ്ക്കു ശേഷം N001റൂമില്‍ ലൈറ്റ്നിങ് ടോക്‍സായിരുന്നു. സൈകത് മെയ്‌തി സുന്ദര്‍ബന്‍സ് മേഖലയിലെ ദ്വീപുകളുടെ വലിപ്പം ക്രമേണ കുറഞ്ഞു വരുന്നതിനെപ്പറ്റിയും അതിന്റെ മാപ്പിങ്ങിനെപ്പറ്റിയും സംസാരിച്ചു. തുടര്‍ന്നു് തേജേഷിന്റെ Community Created Free and Open Maps of India by Datameet, ശ്രീഹര്‍ഷ തന്നീരുവിന്റെ Mapping Rural Distress, ശ്രീവിദ്യയുടെ Mapping your Vacation Memories with Mapillary, റിഷബ് ജെയിന്‍ന്റെ Finding the Best Locations for LPG Centers, മിച്ചലീ ഇവാന്‍സിന്റെ Mapping Mosquitoes; Using community mapping and OSM to identify disease hotspots എന്നീ പ്രസന്റേഷനുകള്‍ കണ്ട ശേഷം സെന്‍ട്രല്‍ പെര്‍ഗോളയിലേക്കു് ചെന്നു. അവിടെ എര്‍വ്വിന്‍ ഒലേറിയോയുടെ വര്‍ക്ക്ഷോപ്പിന്റെ നടന്നു കൊണ്ടിരിക്കുകയായിരുന്നു – A crash course on web-based data mining and quick-and-dirty maps, with OpenStreetMap. അതും കണ്ടു് അവിടെയിരുന്നു.
അതിനു ശേഷം ഞങ്ങള്‍ കേരളത്തില്‍ നിന്നു് പരിപാടിക്കു വന്നവരെല്ലാം N001നടുത്തുള്ള ചെറിയ മുറിയില്‍ ഒത്തു കൂടി. അവിടെ വച്ചു കേരളത്തില്‍ മാപ്പിങ് പ്രവൃത്തികള്‍ ഊര്‍ജ്ജിതപ്പെടുത്താനുള്ള നടപടികളെന്തെല്ലാം വേണമെന്നു് ചര്‍ച്ച ചെയ്തു. ഇന്‍ഫോര്‍മേഷന്‍ കേരള മിഷനില്‍ നിന്നു് വന്നവരും മീറ്റിങ്ങിലുണ്ടായിരുന്നു. ഞങ്ങള്‍ പ്രൊജക്ടുകളുടെ സാദ്ധ്യതകളെപ്പറ്റി വിശദമായിത്തന്നെ ചര്‍ച്ച ചെയ്തു. ഒ എസ് എം കേരള കമ്മ്യൂണിറ്റി രൂപീകരിച്ചു തുടര്‍പ്രവൃത്തികള്‍ നടത്താന്‍ തീരുമാനിച്ചു.
നാലര മണിക്കു് ക്ലോസിങ് കീനോട്ട് – കബാഡിവാല കണക്ട് എന്ന സംഘടനയുടെ സി ഇ ഒ ആയ സിദ്ധാര്‍ത്ഥ് ഹാന്‍ഡെയുടെ മനോഹരമായ പ്രസന്റേഷന്‍ പുതിയ ഉള്‍ക്കാഴ്ചകള്‍ സമ്മാനിച്ചു. അതോടെ പരിപാടിക്കു് പര്യവസാനമായി. പരിപാടി കഴിഞ്ഞതോടെ ഞാന്‍ അവിടെയെല്ലാം പടങ്ങളെടുത്തു കൊണ്ടു് ചുറ്റിനടന്നു. മിക്കവരും യാത്ര പറഞ്ഞു പിരിഞ്ഞു. സന്ധ്യയോടെ ബാക്കിയുള്ള ഞങ്ങളെല്ലാവരും അവിടെ അടുത്തുള്ള ഒരു റസ്റ്റാറന്റില്‍ കയറി ഭക്ഷണം കഴിച്ചു് പിരിഞ്ഞു.
പരിപാടിയെല്ലാം കഴിഞ്ഞു് നാട്ടിലേക്കു് തിരിക്കാനുള്ള സമയമായി. താമസിച്ച ഹോട്ടലിനു മുകളിലെ റസ്റ്റാറന്റില്‍ പിറ്റേന്നു് രാവിലെ, കോണ്‍ഫറന്‍സിനു പങ്കെടുക്കാന്‍ വന്ന മഹാരാഷ്ട്രക്കാരി അര്‍ച്ചനയെയും, സുന്ദര്‍ബന്‍സിലെ വലിപ്പം കുറയുന്ന ദ്വീപുകളുടെ കഥ പറഞ്ഞ സൈകത് മെയ്‌തിയെയും കണ്ടുമുട്ടി. അവരുമൊന്നിച്ചിരുന്നു് മാപ്പിങ്ങിനെപ്പറ്റി സംസാരിച്ചു കൊണ്ടു് പ്രഭാതഭക്ഷണം കഴിച്ചു പിരിഞ്ഞു.
അതിസാരോപാഖ്യാനം
ഉച്ചയോടെ എന്റെ വയറിനു് ചെറുതായി ഒരു അസ്കിത. ടോയ്‌ലെറ്റില്‍ ഇടയ്ക്കിടെ പോവണമെന്നു് തോന്നാന്‍ തുടങ്ങി. ഞാനിനി എങ്ങനെ ധൈര്യത്തില്‍ ബസ്സില്‍ കയറുമെന്നായി. വാടക കുറഞ്ഞ ഒരു ഹോട്ടലിലേക്കു് താമസം മാറ്റി – എപ്പഴാണീ മാരണം മാറുകയെന്നു പറയാന്‍ പറ്റില്ലല്ലോ. സമയം പോകെപ്പോകെ പ്രശ്നം കൂടെക്കൂടെ വഷളാവാന്‍ തുടങ്ങി. വയറാകെ നാശകോശമായി. വയറിനു പിടിക്കാത്തതെന്താണു തിന്നതെന്നു് ഒരോര്‍മ്മയും കിട്ടുന്നില്ല. ഹോട്ടല്‍ റിസപ്ഷനില്‍ ചെന്നു് അടുത്തു ഡോക്‍ടര്‍മാരാരെങ്കിലും പ്രാക്ടീസ് ചെയ്യുന്നവരുണ്ടോയെന്നു് അന്വേഷിച്ചു. കാര്യം പറഞ്ഞപ്പോ പോഹ, ഉറുമാമ്പഴം എന്നിവ വാങ്ങി കഴിച്ചാല്‍ ആശ്വാസം കിട്ടുമെന്നായി പുള്ളി. ഈ പോഹയെന്നാലെന്താണപ്പാ. ഹൂ, ആര്‍ക്കറിയാം. ഗൂഗിളില്‍ സെര്‍ച്ചു ചെയ്തു. പോഹയുടെ ചിത്രങ്ങള്‍ വന്നു. ആഹാ. സംഗതി നമ്മുടെ അവിലാണു്. അടുത്തു തന്നെ ഒരു ആശുപത്രിയുണ്ടെന്നും പുള്ളി പറഞ്ഞു. ഉടന്‍ വഴിയൊക്കെ ചോദിച്ചു മനസ്സിലാക്കി അവിടേക്കു് ചെന്നു. ഡോക്‍ടര്‍ വിശദമായിത്തന്നെ പരിശോധിച്ചു മരുന്നും ഒ ആര്‍ എസ്സും എഴുതിത്തന്നു.
പിറ്റേന്നു് രാവിലെയോടെ സംഗതി ഏതാണ്ടു് നിയന്ത്രണ വിധേയമായി. ബാംഗ്ലൂരിലുള്ള സുഹൃത്തുക്കളായ അനിവറിനെയും, നിഷാന്ത് മയിലാടനെയും ഫോണില്‍ വിളിച്ചു് കാര്യം പറഞ്ഞു. അനിവര്‍, അങ്ങോട്ടു ചെന്നാല്‍ കഞ്ഞി വച്ചു തരാമെന്നേറ്റു. പക്ഷേ, എനിക്കവിടേക്കു് ഈ കോലത്തില്‍ പോകാനൊരു മടി. അവിടെ ചെറിയ കുട്ടികളൊക്കെയുള്ളതല്ലേ. നിഷാന്ത് വീട്ടിലൊറ്റയ്ക്കേയുള്ളൂവെന്നും അങ്ങോട്ടു ചെല്ലാനും പറഞ്ഞതനുസരിച്ചു് അവിടെ ചെന്നു. നിഷാന്ത് ഭക്ഷണമൊക്കെയുണ്ടാക്കിത്തന്നു. പിറ്റേന്നു് വൈകുന്നേരത്തോടെ ഏതാണ്ടു് പൂര്‍ണ്ണമായി ആശ്വാസം കിട്ടി. എങ്കിലും ബസ്സില്‍ ടിക്കറ്റു ബുക്കു ചെയ്യാന്‍ ധൈര്യം വന്നില്ല. പകരം ട്രെയിനില്‍ ടിക്കറ്റ് ബുക്ക് ചെയ്തു. എപ്പഴാണു ആവശ്യം വരികയെന്നു പറയാന്‍ പറ്റില്ലല്ലോ. രാത്രിയോടെ നിഷാന്ത് റെയില്‍വേ സ്റ്റേഷനില്‍ കൊണ്ടാക്കിത്തന്നു. ട്രെയിന്‍ വന്നപ്പോള്‍ അതില്‍ കയറി അവനോടു യാത്ര പറഞ്ഞു് പിരിഞ്ഞു. നിഷാന്തിനു് നന്ദി. തിരികെ നാട്ടിലേക്കു്..
ഓപ്പണ്‍ കേജ് ജിയോകോഡര്‍ ബ്ലോഗിലും ഡക്കാണ്‍ ക്രോണിക്കിള്‍ പത്രത്തിലും ഞങ്ങളുടെ പ്രസന്റേഷനുകളെക്കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങള്‍ പ്രാധാന്യത്തോടെ വന്നതു താഴെ.
https://blog.opencagedata.com/post/sotmasia18-not-on-the-map
പടങ്ങള്‍ക്കു കടപ്പാടു്: മനോജ് കരിങ്ങാമഠത്തില്‍, ആര്‍ക്ക് അര്‍ജ്ജുന്‍, മുജീബ്, കോണ്‍ഫറന്‍സില്‍ പങ്കെടുത്ത മറ്റുള്ളവര്‍.
ഞാനും എന്റെ ലോകവും.. 